نگارخانه ویژه > محمد احصائی

محمد احصائی متولد سال ۱۳۱۸ خورشیدی در قزوین و فارغ‌التحصیل دانشکده‌ی هنرهای زیبا، دانشگاه تهران است. او کارش را به‌صورت حرفه‌ای با مجله‌ی جوانان جمعیت شیر‌ و‌خورشید آغاز کرد و سپس جذب سازمان کتاب‌های درسی شد و آنجا به صفحه‌بندی و سپس سرپرستی آتلیه‌ی گرافیک مشغول شد. پس از مدتی به عنوان کارشناس کتاب‌های هنر دوره‌ی سه‌ساله‌ی راهنمایی کارش را پی گرفت. تجربه‌هایی که در ادامه‌ی همکاری او با مؤسسه‌ی پارس و همراه با طراحان گرافیک مشهور دیگر، باعث شد به عنوان یک نقاش و خوشنویس به هنر گرافیک بیشتر نزدیک شود. چنان‌که رفته‌رفته حضور او در عرصه‌ی طراحی گرافیک، و به‌ویژه حروف‌نگاری و بازی زیبایی‌شناسانه با حروف ایرانی و اسلامی بیشتر حس می‌شود تا در عرصه‌هایی چون نقاشی. به‌دلیل همین تجربه‌ی دامنه‌دار در طراحی گرافیک، احصائی در راه‌اندازی رشته‌ی طراحی گرافیک در دانشکده‌ی هنرهای زیبا، دانشگاه تهران سهمی اساسی به عهده داشت.

محمد احصائی ابداع‌کننده‌ی نقاشیخط در ایران به‌شمار می‌رود و نخستین کسی است که در اثر «گره‌های خیام» در سال ۱۳۴۷ از کلمات به‌عنوان وسیله‌ای برای بیان شخصی استفاده کرد. او که خوشنویسی توانا بود خود را از نقاشان سقاخانه به «سنت» و آنگاه «خط» و از همه مهم‌تر «خوشنویسی» نزدیک‌تر می‌دانست و دلیل آن را وفاداری به سنت‌های خوشنویسی و اتصال به شکل واقعی حروف می‌شمرد. رویکردش حرکت از خوشنویسی به سوی نقاشی بود و به استفاده از عناصر و آرایه‌های بصری و مفهومی نقاشی در خوشنویسی‌هایش می‌پرداخت. کاری که این هنرمند چند سال بعد از نقاشان سقاخانه انجام داده بود و ابتدا با مخالفت و سپس با سیلی از تقلید خوشنویسان روبرو شده بود. همچنین او در کار نقاشیخط و ارائه و توسعه‌ی آن بیش از دیگران پایمردی کرده و تاکنون همچنان در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی خوش درخشیده ‌است.

احصائی از سال ۱۳۵۴ شروع به خلق تابلوهایی کرد که عمدتاً با کلمه‌ی «الله» یا «لااله‌الاالله» شکل می‌گیرد و به گفته‌ی خودش نوعی ذکر تصویری «الله» و نمودی از عرفان و تصوف اسلامی است. او تاکنون چند نوبت به این کارها، که به نام کارهای «الله» معروف است، پرداخته و در آخرین دستاورد، رنگ را به کلی از میان برداشته تا در بی‌رنگی و بی‌اختیاری سفید روی سفید و سیاه با سیاه که هر دو تجلّی نور هستند طرحی نو درانداخته باشد. این شکل از کار او به «الفبای ازلی» نیز شهرت یافته‌است.

از دیگر آثار شاخص او می‌توان به طراحی نشانه‌نوشته‌های بنیاد نهج‌البلاغه، فرهنگسرای نیاوران، فرهنگستان هنر و سازمان کتاب‌های درسی، موزه‌ی گرافیک ایران و همچنین عنوان بسیاری از روزنامه‌های سه دهه‌ی اخیر اشاره کرد. محمد احصائی در ده‌ها نمایشگاه انفرادی و گروهی قبل و بعد از انقلاب در ایران و کشورهای دیگر شرکت داشته که از جمله می‌توان به شرکت در نمایشگاه‌های سالانه بازل (سوئیس)، نمایشگاه بولونیا (ایتالیا)، هانگجو (چین)و ایشیا سوسایتی در نیویورک اشاره کرد.

کار احصائی در عرصه‌ی طراحی گرافیک نمودی خوشنویسانه دارد و از پوستر گرفته تا نشانه‌نوشته‌های او، همه ابتدا در حروف و بازی‌های ساختاری و سنجیده با ترکیب حروف خلاصه می‌شود و در نهایت نقشی گرافیکی ایفا می‌کند. به سبب آمیختن سنت با نوآوری، مخاطبین ارتباط مطلوبی با آثار او پیدا می‌کنند و شاید این نکته‌ای‌ست که باعث شده همواره چه درسال‌های قبل و چه بعد از انقلاب کارهای او مورد توجه محافل هنری قرار گیرد. افزون بر اقبال در محافل رسمی، احصائی در عرصه‌ی فروش آثار هنری در داخل و خارج از کشور نیز رکورددار بوده است. در آوریل ۲۰۰۸، در حراج بین‌المللی هنر مدرن و معاصر کریستیز دوبی، اثری از او به قیمت یک میلیون و یکصدوهشتاد هزار دلار به‌فروش رسید. در دوره‌های بعد فروش آثارش در حراج‌های ساتبیز و کریستیز لندن، دوبی و دوحه به ترتیب ۶۵۰هزار و ۵۰۰هزار دلار به‌فروش رفت که رسانه‌های بین‌المللی به‌طور گسترده آن را پوشش خبری دادند. در حراج هنر معاصر ایران ۱۳۹۹ نیز، یک اثر او به قیمت ۶ میلیارد تومان به فروش رفت.
محمد احصائی همچنین آثار ارزشمندی به صورت نقش برجسته دارد. در این بخش از فعالیت هنری نیز عنصر اصلی کارهای او همچنان خوشنویسی و بازی خلاقانه با حروف است. معروف‌ترین و محبوب‌ترین آن‌ها نقش برجسته‌ی تالار اجتماعات دانشکده‌ی الهیات، دانشگاه تهران است که در سال ۱۳۵۶ آن را اجرا کرده ‌است. اثری عظیم که در قالب حروف و بازی با حرکت و ترکیب کلمات به بازنمایی حسی شعر عطار در «منطق‌الطیر» و فراز و فرود سیمرغ پرداخته‌ است. اثر دیگری که احصائی در قالب نقش برجسته آفریده، نمای سفارت ایران در ابوظبی، امارات متحده‌ی عربی است که آنجا نحوه‌ی آفرینش هنری به‌کلی با تالار دانشکده‌ی الهیات در تهران فرق دارد و حروف تک‌رنگ بر زمینه‌ای به‌ظاهر کهنه و هندسی و انتزاعی آمده‌اند. حروفی که هنر خوشنویسی ما را در خطوطی چون ثلث و محقق، هم‌رخداد و مشترک با اعراب می‌کند و علاقه‌ی آن‌ها را نیز برمی‌انگیزد.

آدرس وب‌سایت : http://mohammadehsaei.com